Alban Berg Ensemble presenteert zich met unieke wereldpremière
Op 16 oktober 2012 zal het kersverse Alban Berg Ensemble in Musis Sacrum / Arnhem de wereldpremière spelen van de Drei Orchesterstücke, op.6 van Alban Berg in een nieuwe versie voor kamerorkest.
Programma
- Alban Berg: Drei Orchesterstücke, op.6 (bewerking voor kamerorkest door Stephan Pas)
- Gustav Mahler: Das Lied von der Erde (bewerking door Arnold Schönberg / Rainer Riehn)
Programmatoelichting door Maarten Brandt
Tot de meest fascinerende en complexe werken van de Oostenrijkse componist Alban Berg behoren diens Drei Orchesterstücke, Opus 6 (1914/15). Men hoort ze zelden in de concertzaal. Niet omdat deze hoogst dramatische muziek ontoegankelijk is, integendeel zelfs, maar vanwege de grote orkestbezetting en de veeleisendheid van deze partituur in uitvoeringstechnisch opzicht. Berg zelf was zich daarvan bewust. Niet voor niets speelde hij, zoals blijkt uit een brief aan zijn leermeester Arnold Schönberg (aan wie de stukken in kwestie overigens zijn opgedragen), met de gedachte er een versie voor kamerorkest van te vervaardigen. En wel om deze te laten spelen in het kader van Schönbergs Verein für musikalische Privataufführungen.
Berg heeft zijn voornemen helaas nooit gestand kunnen doen. De dirigent Stephan Pas heeft echter de handschoen opgepakt. En hoe! Hij is er optimaal in geslaagd het omvangrijk bezette geheel voor een kamerorkestformatie om te werken zonder dat er zelfs ook maar bij benadering sprake is van onverschillig welke reductie. Dit laatste komt immers neer op het terugbrengen van de oorspronkelijke partituur tot de belangrijkste hoofdlijnen en het offeren van al het andere. Nee, in de transcriptie van Pas is 100 procent van Bergs intenties aanwezig en dit tot in het kleinste onderdeel. Minder betekent hier niet minder, maar zelfs meer, omdat ten gevolge van de belangrijk uitgedunde orkestformatie details aan het licht treden die in menige vertolking van het origineel ondergesneeuwd raken.
Zo start het jonge en enthousiaste Alban Berg Ensemble met een sensationele wereldpremière in de gedaante van een nieuwe versie van een van de meest verpletterende partituren uit de recente muziekgeschiedenis. Een werk waarin Berg niet alleen korte metten maakt met Schönberg, met wie hij toen in een diep-inkervende haat-liefde verhouding verkeerde, maar ook met zijn grote idool Gustav Mahler. Het gebruik van een houten hamer in het laatste stuk verwijst naar deze wetenschap. “Er is slechts één Zesde ondanks de Pastorale” aldus Berg in een brief aan Anton Webern gedurende het ontstaan van de Drei Orchesterstücke.
Na de pauze zal het Alban Berg Ensemble zijn opwachting maken met een vertolking van Mahlers ontroerende Das Lied von der Erde in de bewerking voor tenor, alt en kamerorkest van Arnold Schönberg en Rainer Riehn, en dat brengt ons bij de noemer onder welke dit programma zich laat scharen: die van het afscheid. Berg’s adieu aan het adres van Schönberg alsmede aan zijn grote symfonische held, en Mahler’s afscheid van de wereld die hem, ondanks alles, zo lief was. Een productie om onder geen voorwaarde te missen.